Bà tổ trưởng khu phố và tiếng loa giữa trưa

Giữa trưa, cái loa phát thanh ngoài ngõ lại vang lên. Mỗi ngày, đúng 11 giờ 55 phút, cứ đều như cái kim đồng hồ, bà tổ trưởng khu phố bật lên những câu chữ dài dòng: nào là nhắc bà con đổ rác đúng giờ, nào là phòng chống sốt xuất huyết, nào là tăng cường đoàn kết. Giọng bà khàn, thỉnh thoảng lạc nhịp, lại hay vấp chữ. Người trong xóm nửa nghe, nửa lẩm bẩm. Có người đóng cửa thật mạnh để át tiếng loa. Có người phàn nàn: “Nghỉ trưa cũng không yên.”

Tôi cũng từng như vậy. Những lúc làm việc ban trưa, hoặc mới chợp mắt, giọng bà vang lên làm tôi bực mình không nói thành lời. Nhiều lần định chạy ra xin bà nghỉ bớt, nói ít lại. Nhưng rồi tôi lại thôi. Phần vì ngại, phần vì… bà là người duy nhất làm việc đó.

Bà tổ trưởng khu phố sống ở cuối ngõ, trong căn nhà cấp bốn đã không còn được khang trang. Mỗi ngày, bà dắt con chó nhỏ đi dạo hai lần: sáng sớm và tầm chiều muộn. Trưa nào cũng vậy, bà ra bật loa – chậm rãi, cẩn thận như thể đang làm nghi lễ gì đó rất quan trọng. Mọi thứ trong bà đều cũ kỹ: cái áo sơ mi sờn cổ, đôi dép đế mòn, cái mũ tai bèo bạc màu theo năm tháng. Cũ kỹ đến mức… dường như bà là người của một thời xưa cũ mà bây giờ không ai nhắc đến nữa.

Cho đến một hôm.

Trưa hôm đó trời oi. Tôi đang bước vội ra khỏi nhà thì thấy một người đàn ông gầy gò, dáng xơ xác ngồi nép dưới gốc cây trước ngõ. Trán ông dán miếng urgo, tay cầm một tờ giấy nhập viện. Bà tổ trưởng đang đứng bên cạnh ông, lưng khom, tay cầm một cái phong bì mỏng. Tôi dừng lại, đứng sau gốc cây nhìn theo.

“Tôi gửi anh chút tiền. Không nhiều đâu. Nhưng cứ vào viện trước đã, rồi tính sau. Còn cái giấy này – tôi nhờ con cháu đánh máy giúp để xin hỗ trợ hộ nghèo. Tôi in ra cho anh rồi đấy.”

Người đàn ông ngẩng lên, mắt đỏ hoe: “Không ai giúp tôi cả. Tôi đâu phải người khu này…” Bà lắc đầu, cười nhẹ: “Khu nào cũng được. Anh ngồi ở đây, tôi thấy được, thì giúp thôi.”

Tôi đứng lặng. Vừa ngạc nhiên và lạ lùng. Hóa ra, bà không chỉ nói trên loa.

Chiều hôm đó, tôi đi theo bà một đoạn. Không cố ý, nhưng cũng không tránh. Tôi thấy bà ghé từng nhà – có khi chỉ để hỏi thăm cụ già sống một mình, có khi nhắc đứa nhỏ nhà bên tiêm phòng. Có nhà còn phàn nàn: “Biết rồi, nói hoài”, bà cười xòa: “Ừ, thì nhắc cho chắc thôi, chứ biết ai nhớ ai quên.”

Tối hôm đó, tôi về nhà sớm hơn. Lần đầu tiên, tôi tự dặn mình ngày mai sẽ dậy sớm để dọn rác đúng giờ. Và nếu bà có nói gì trên loa, tôi cũng sẽ nghe – ít nhất là không khó chịu nữa.

Một tuần sau, bà ngừng đọc loa. Không ai nói gì. Nhưng chiều đó, tôi thấy một tờ giấy dán trước cửa nhà: “Bà con nào có đồ cũ còn dùng được – áo ấm, chăn màn, sách vở… xin để tại nhà bà Tư tổ trưởng. Có nhóm từ thiện đi trao ở vùng núi lạnh.”

Tôi đem 2 chiếc áo khoác còn mới, xếp ngay ngắn vào túi. Lúc mang sang, bà đang quét sân. Bà ngẩng lên nhìn tôi, ánh mắt mừng rỡ như đứa trẻ được quà. Bà không hỏi tôi là ai, không hỏi gì thêm – chỉ gật đầu và nói: “Cảm ơn cháu.”

Tôi không nói gì. Chỉ cười. Vì tôi biết bà nhớ tôi – là đứa từng kêu ca vì tiếng loa trưa của bà. Một lần, có người hỏi : “Bà già rồi, nghèo rồi, sao không lo cho bà trước, lo gì chuyện thiên hạ?” Bà xua tay, rồi ngồi xuống bậc cửa, kể như đang kể chuyện ngày xưa:

“Hồi ấy bà bệnh nằm co ở hành lang bệnh viện, lạnh lắm. Có cô điều dưỡng đi ngang, đưa ổ bánh mì và chai nước. Cô ấy không hỏi tên, không nói nhiều. Bà sống được là nhờ hôm đó đó cháu à… Giờ bà làm lại một phần cái ơn ngày xưa người ta cho mình.”

Bà không giàu. Nhưng bà không thiếu lý do để tiếp tục sống tử tế.

Từ hôm ấy, tôi để ý kỹ hơn. Hóa ra bà không chỉ có cái loa. Bà còn một cuốn sổ ghi tay – cũ kỹ, gáy đã bong, từng dòng chữ nắn nót: “Nhà số 4 – ông Tư mới xuất viện, cần thăm hỏi”; “Nhà số 7 – cháu nhỏ thiếu tiền học, gọi chị Chi đoàn xem lại”; “Ngõ trong – rác hay bị đổ tràn, cần nhắc thêm.”

Trong cái cuốn sổ đó – không có tên bà, không có lời cảm ơn, không ai biết. Nhưng lại có đủ mặt những chuyện nhỏ nhặt mà chẳng mấy ai buồn để tâm.

Tôi đọc xong, thấy chột dạ. Bản thân tôi, suốt mấy năm sống trong xóm, còn chưa nhớ hết tên mấy người hàng xóm. Vậy mà bà – người mà tôi từng chê là “phiền”, lại đang thay cả xóm giữ những điều tử tế không ai giao.

Tôi bắt đầu thay đổi. Không phải vì bà giảng gì to tát, mà vì tôi nhận ra:

Có những người, khi họ im lặng, mình mới thấy họ quan trọng. Có những điều, khi mình không còn nghe thấy nữa – mới giật mình tiếc nuối.

Giữa một xã hội nơi ai cũng đang vội, vẫn còn có những người như bà – đi chậm lại, sống vì người khác một chút. Dù không ai thuê, không ai khen, không ai nhắc đến trên mạng xã hội.

Và đôi khi, từ bi không phải là việc gì lớn lao. Nó chỉ là việc bạn vẫn làm – đều đặn, nhỏ bé, không ai thấy… nhưng bạn vẫn làm.

Tôi không còn khó chịu với tiếng loa trưa nữa. Tôi mở cửa sổ. Nghe rõ hơn. Không phải vì muốn nghe tin gì ghê gớm, mà chỉ để biết rằng – bà vẫn còn khỏe. Bà vẫn đang “phiền” đều đặn như vậy, là cả xóm còn có người lo.

Giữa thành phố mênh mông, tiếng loa nhỏ xíu vang lên vào giữa trưa nắng cũng giống như… một lời nhắc nhẹ nhàng rằng:

“Này, sống đàng hoàng một chút nhé. Vì có ai đó đang nhìn thấy bạn – và lo cho bạn, không điều kiện.”

Hai bóng người đi
một hàng tùng bách,
Bàn tay nào đã dệt nỗi lòng anh?
Tiếng mùa xuân đem sóng vỗ bên mình.
Vơ vẩn tình chăn
chập chờn mộng gối