Ăn chay sao cho lòng không đói?

Đã từng có một giai đoạn, tôi tập ăn chay theo phong trào. Khi ấy, mạng xã hội lan truyền rất nhiều hình ảnh bữa cơm chay thanh tịnh, những câu chuyện cảm động về lòng từ bi, về người bỏ thịt để thương muôn loài. Tôi cũng muốn thử. Muốn sống nhẹ bụng lại một chút, sống khác đi một chút, sống bớt mặn.

Nhưng chỉ sau vài hôm, tôi thấy mỏi. Mỏi không chỉ ở thân, mà ở cả lòng. Cứ mỗi bữa ăn là một cuộc đấu trí – không chỉ với món ăn, mà với chính bản thân mình. Ăn mà cứ thấy thiếu. Không phải thiếu chất – mà là thiếu một niềm vui gì đó. Một sự hào hứng rất con người, khi nhìn thấy món ăn hợp khẩu vị, hợp tâm trạng. Thì ra, ăn chay mà lòng không vui, cũng giống như một người đang gắng mỉm cười trước gương – nhưng mặt cứ méo mó và nặng trịch.

Vậy nên, có khi ăn chay là một cách sống đẹp, nhưng cũng có thể trở thành gánh nặng – nếu mình đến với nó bằng tâm lý gồng mình, ép mình. Có người ăn chay thấy nhẹ. Có người ăn chay thấy cô đơn. Có người ăn vài tháng rồi dừng lại. Tất cả đều đúng cả. Bởi bản chất của ăn chay – không phải để trở thành ai đó tốt hơn, mà là để sống hợp hơn với chính mình.

Tôi đã từng dừng, rồi quay lại. Có khi vì sức khỏe không phù hợp. Có khi vì những buổi tiệc bất ngờ, không ai chuẩn bị phần riêng. Có khi chỉ đơn giản vì… tôi nhớ một món mặn nào đó gắn với ký ức. Nhưng rồi, có một hôm, giữa trưa nắng, đi qua quán cơm chay quen, tôi tự nhiên thèm một bữa ăn nhẹ nhàng, không dầu mỡ, không mùi thịt. Không vì lý tưởng, không vì phong trào. Chỉ vì muốn ngồi một lúc, thở một chút, và không bị lấn át bởi vị nồng hay cảm giác đầy bụng.

Và từ đó, tôi mới bắt đầu hiểu: ăn chay, với mình, không phải là một lời hứa. Nó là một cuộc trò chuyện lặng lẽ với chính bản thân. Có lúc thấy hợp, có lúc không. Có ngày ăn được ba bữa, có tuần chỉ ăn được một buổi. Nhưng mỗi lần ngồi xuống với một bữa cơm chay, lòng lại được nghỉ một chút – như thể vừa bước ra khỏi một cơn ồn ào.

Không có công thức chung cho tất cả. Người trẻ, người lớn tuổi, người bệnh, người lao động nặng – mỗi người cần một chế độ riêng. Có người ăn chay theo kiểu truyền thống, có người chọn chay kiểu hiện đại – với sữa hạt, đạm thực vật, salad, thậm chí cả các món “chay giả mặn”. Chẳng ai sai cả. Miễn là mình cảm thấy bữa ăn ấy giúp mình sống dễ chịu hơn, khỏe mạnh hơn – cả thân và tâm.

Một điều tôi học được sau vài lần chật vật là: đừng kỳ vọng ăn chay sẽ giúp mình “biến thành người tốt”. Ăn chay không dạy mình hiền. Nó chỉ cho mình một cơ hội để tạm dừng. Dừng lại để nhìn lại cách mình đối xử với đồ ăn, với cơ thể, và với cả cảm xúc. Có lúc đang giận, nhưng vì đã lỡ đặt bữa chay rồi, nên ngồi xuống ăn cũng thấy bớt nóng hơn. Có khi, giữa một ngày mỏi mệt, ngồi ăn một chén cơm đậu hũ, lại thấy lòng dịu đi như có ai đó xoa nhẹ vai.

Tôi biết có người sẽ hỏi: “Vậy ăn chay có gì vui?” – Tôi cũng từng hỏi mình vậy. Nhưng nếu một bữa cơm chay, dù đơn giản, có thể làm mình thấy thanh thản – thì đó là một niềm vui không cần tên. Không phải vì nó cao quý, mà vì nó hợp với mình. Và cái “vui” ấy không ồn ào, mà là sự yên tâm rằng hôm nay, mình đã không ép mình điều gì quá sức.

Có hôm, tôi ngồi ăn một mình giữa trưa, quán vắng, chỉ nghe tiếng quạt và tiếng dao thớt từ trong bếp. Trên bàn là dĩa rau xào, một chén canh bí và miếng đậu kho thơm nhẹ. Không ai khen, không ai chê. Nhưng tôi lại cảm thấy rõ ràng rằng mình đang sống một khoảnh khắc rất thật – không vội, không gồng, không cố gắng làm vừa lòng ai. Và lạ thay, tôi lại thấy đủ.

Ăn chay, cuối cùng, không phải là một cam kết. Nó giống như việc mỗi ngày ta chọn một cách sống: hôm nay muốn sống đơn giản, thì ăn chay; mai có tiệc, thấy hợp tình hợp lý thì ăn mặn – không sao cả. Miễn là ta không tự dằn vặt, không biến chuyện ăn uống thành một cuộc phân xử thiện – ác.

Tôi nhớ mãi một bữa cơm chay buổi chiều mưa, chỉ có canh rau củ, chén cơm trắng và vài miếng đậu trắng. Không sang, không lạ. Nhưng lòng lại thấy ấm. Vì lúc ấy, tôi không ăn để cố nhịn một món mặn, mà đang thực sự tận hưởng cái giản dị mình đang có. Không cần khẩu hiệu. Không cần “truyền đạo”. Chỉ là một chén cơm vừa miệng, vài món vừa tâm, và một phút lặng giữa bộn bề để nhớ rằng – hóa ra, ăn uống cũng là một phần của sự tử tế với chính mình.

Bởi vậy, đừng hỏi ăn chay có đáng không. Cũng đừng hỏi có nên ăn chay không. Hãy thử, nếu thấy cần. Hãy dừng, nếu thấy mệt. Và nếu một ngày muốn quay lại – thì cũng không muộn.

Dẫu bữa ăn có đơn sơ hay cầu kỳ, thứ đọng lại sau cùng không phải là mùi vị, mà là cảm giác sau đó: nhẹ tênh, hay nặng bụng; thư thả, hay cắn rứt. Mỗi người sẽ tự tìm ra câu trả lời cho mình – theo một cách rất riêng, rất thật.

Nhân đây, cũng xin mượn mấy câu thơ của tiền nhân để bày tỏ đôi lời:

Mỗi năm hoa đào nở,
Lại thấy ông đồ già.
Bày mực tàu, giấy đỏ,
Bên phố đông người qua.

—–
Tác giả : Nguyễn Duy. Hòa âm & Phối khí : ban nhạc Hoa Lệ.
Đây là tác phẩm tâm huyết của website www.TuBi.vn và Ngọc Kỳ Lân Y Đường.