Một bữa ăn chay, một cách sống – không hơn ai, không vì ai

Ta, ta chẳng nghĩ ngợi gì nhiều về bữa ăn. Ăn để no, để còn chạy việc, lại để kiếm ăn. Nhưng rồi đến một lúc nào đó, khi cơ thể phản ứng – khi lòng mình có một tiếng thở dài lặng lẽ – ta chợt muốn ăn khác đi. Một bữa cơm ít ít. Một bữa canh đơn sơ. Một bữa ăn không vì “phải đủ chất”, mà vì… muốn dịu lại. Không ai ép ta ăn chay. Không ai chứng nhận ta đang làm điều đúng. Nhưng chính trong sự lựa chọn tự nhiên đó, ta bắt đầu cảm thấy: có những lúc, không cần thêm nửa – mà cần bớt đi một chút. Không phải vì thiếu, mà vì đã dư.

Không phải ai ăn chay cũng yếu. Và không phải ai mạnh cũng nhất thiết cần nhiều đạm động vật. Và cũng không phải ai có điều kiện cũng ăn chay được mỗi ngày. Người lao động vất vả, người phải chạy vạy mưu sinh – làm sao mà nấu riêng, chia năm bữa như sách nói? Có người bảo ăn chay làm mệt, làm đuối, làm cáu gắt. Nhưng thật ra, mệt không phải vì ăn chay – mà vì ăn không đúng cách. Ăn lệch giờ. Ăn qua loa. Ăn mà không hiểu cơ thể mình đang cần gì. Và đôi khi, mệt là vì chính nhịp sống của ta đã khiến ta không còn nhận ra món nào là ngon – món nào là đủ. Chỉ cần lấp vào cái bụng trống, rồi lại đi tiếp. Chạy tiếp.

Người từng làm nặng, từng đi ca đêm, từng nắm chặt hộp cơm trắng nhạt dưới mái tôn mùa hè – sẽ hiểu rằng: ăn không chỉ để khoẻ. Ăn còn để giữ lòng mình đừng khô. Một bữa ăn có rau luộc, muối mè, chén canh ấm… đôi khi giúp ta không bật ra một câu gắt. Giúp ta bớt một chút nóng giận. Không phải vì ta tu hành. Mà vì ta không còn thấy cần phải gồng mình với đời mỗi bữa một trận chiến. Đó không phải là sự yếu đi. Đó là một kiểu mạnh khác.

Và nếu chưa đủ điều kiện để ăn chay thường xuyên? Không sao. Không ai hơn ai vì ăn gì. Nhưng nếu một ngày nào đó, ta muốn chọn một bữa cơm chay – thì xin cứ chọn. Không vì lý tưởng gì. Mà vì thấy mình đã sống quá nhanh, ăn quá vội, tiêu hóa không chỉ thức ăn – mà tiêu hóa cả những căng thẳng, lo âu, nặng nề. Một bữa ăn dịp đi, thanh hơn, nhẹ hơn – cũng là một cách để bảo vệ mình. Nhẹ nhàng, chứ không thờ ơ. Lành, nhưng không nhạt. Đủ, mà không cần phải dư.

Có những người không ăn chay suốt đời. Nhưng họ chọn ăn chay trong những ngày cơ thể cần nghỉ. Những khi lòng thấy mệt. Những lúc đi chậm lại, sau một biến cố, một chuyến đi xa, hay chỉ là một chiều thấy mình chẳng còn ngon miệng. Bữa chay, vì thế, không cần quá lý tưởng. Chỉ cần đúng lúc.

Ăn chay cũng là một cách để tập buông – buông từ từ, không cực đoan, không khoa trương. Có thể hôm nay ta bỏ một món, mai giảm một ít, rồi một lúc nào đó, ta chợt thấy nhẹ hơn, dịu hơn. Buông không phải để ai ngợi khen, mà để chính mình bớt chật. Bớt đầy. Bớt gấp gáp. Và có khi, ta phát hiện ra: khi ta ăn ít đi, ta lại nghe lòng mình nhiều hơn.

Trong ký ức nhiều người, bữa ăn ngon nhất không phải là những bàn tiệc thịnh soạn, mà là những bữa cơm nghèo – nơi có rau luộc, cà muối, bát canh riêu cua…Giản dị đến mức không ai nghĩ gọi là hưởng thụ, nhưng lại ấm. Cái ấm không nằm trong nguyên liệu, mà nằm ở ký ức và sự hiện diện. Ăn chay – đôi khi chỉ là trở về với điều giản dị ấy.

Ăn chay không phải là để cao quý hơn ai. Không phải là chứng nhận ta đạo hạnh. Đó chỉ là một lựa chọn – giống như ai đó chọn ở tỉnh thay vì ra phố, chọn đọc sách thay vì lướt tin, chọn im lặng thay vì cãi nhau. Tất cả đều là lựa chọn cá nhân. Không ai thấp hơn. Không ai cao hơn. Chỉ là, mỗi người chọn cách sống sao cho lòng mình thảnh thơi hơn một chút. Bớt xô lệch. Bớt khô. Bớt nóng.

Đừng hỏi vì sao người ta ăn chay lại cười dễ. Có thể vì dạ dày của họ không còn gánh thêm những món nặng nề. Có thể vì họ bắt đầu thấy: sống vừa thôi, đủ thôi – cũng là một kiểu hưởng thụ rất sâu. Ăn chay, theo nghĩa ấy, là một nhân sinh quan. Một kiểu sống nhẹ. Một kiểu thưởng thức mà không cần bày biện cầu kỳ. Làm sao biết vị ngọt trong rau muống luộc, nếu chưa từng trải qua bữa cơm chỉ có dưa và nước mắm? Làm sao biết no là hạnh phúc, nếu chưa từng đói? Làm sao biết một bữa ăn thanh là đầy, nếu lòng ta lúc nào cũng đòi dư?

Không phải ai ăn chay cũng đang bình an. Nhưng nhiều người ăn chay là vì họ đã đủ trải để thấy rằng: không phải cứ có nhiều là mạnh. Mạnh thật – là khi biết chọn đúng thứ để nạp vào người. Là khi biết mình cần gì để sống khá – cả về thể chất lẫn cảm xúc. Là khi không còn cần phải chứng tỏ điều gì với ai, không cần bàn tay nào vỗ về hay ánh mắt nào khen ngợi, mà vẫn thấy lòng mình đủ. Là khi một bữa cơm không thịt, không cá – lại khiến ta thấy có mình trong đó. Có sự yên của hơi thở. Có sự mềm của lòng. Có sự tạm ngưng của những ồn ào. Ăn chay, rốt cuộc, không phải để khoe là ta khác người. Mà là để ta quay về với điều từng có – từng bị lãng quên – từng rất nhỏ – nhưng lại rất thật: sự sống.

Nhân đây, cũng xin mượn mấy câu thơ của tiền nhân để bày tỏ đôi lời:

Mảnh vườn em vẫn là mảnh vườn xanh,
Nơi ban đầu lòng ta ươm tổ mật.
Nơi ta hái những chùm thơ thứ nhất,
Nơi thu sang mây trắng vẫn bay về.

—–
Tác giả : Nguyễn Duy. Hòa âm & Phối khí : ban nhạc Hoa Lệ.
Đây là tác phẩm tâm huyết của website www.TuBi.vn và Ngọc Kỳ Lân Y Đường.